Hemostaza

Zobacz nasze Opatrunki hemostatyczne

Hemostaza to szereg procesów umożliwiających przepływ krwi w naczyniach. Nieodłącznym elementem jej działania jest oczywiście uraz tkanek, podczas którego krew wydostaje się poza obieg. Na tę okoliczność uruchamia się szereg czynników krzepnięcia, które dążą do prawidłowego przepływu krwi. W dodatku hemostaza odpowiada za hamowanie bardzo niebezpiecznych zakrzepów.

Krótko mówiąc pełni trzy główne funkcje:

odpowiada za prawidłowy przepływ krwi
pozwala tamować krwotoki
zapobiega lub redukuje powstawanie zakrzepów podczas gdy krew przestaje płynąć.

Można ją porównać do ruchu kolejowego – kontrolerzy muszą czuwać nad bezpiecznym przepływem ruchu pociągów, ale w razie awarii albo bardziej niebezpiecznych zdarzeń reagować będą przez zamykanie zatamowanych odcinków i przekierowywanie ruchu. Jednocześnie wzywają jednostki naprawcze, aby udrożnić zator.

Jak dochodzi do hemostazy pierwotnej?

Hemostaza opiera się o trzy rodzaje naczyń: na układzie naczyniowym, płytkowym i osoczowym. Z tego powodu elementami hemostazy są m.in płytki krwi, układ krzepnięcia, układ fibrynolizy i ściany naczyń krwionośnych.

Natomiast aby zrozumieć jej proces, musimy podzielić ją na dwie fazy: pierwotna i wtórna, o czym zaraz będziemy szerzej pisać.

Nie chcemy tu też drobiazgowo omawiać wszystkich procesów i substancji biorących udział w procesie hemostazy. Skupimy się na ogólnym opisie zjawiska.

Aby wyzwolić działanie hemostatyczne najpierw dochodzi do skurczu, który mechanicznie blokuje ubytek krwi krążącej w ciele. Zredukowanie przepływu krwi idzie w parze z informacją od komórek śródbłonka naczyniowego, który sprowadza na pomoc kolagen, stanowiący warstwę barierową. Płytki krwi przyczepiają się do kolagenu, aktywują się i dochodzi do zmiany ich kształtu oraz uwolnienia ich zawartości.

Następnie hemostaza przechodzi w drugi etap – osoczowy. Rozmaite czynniki krzepnięcia (łącznie zbadano dotychczas 13 białkowych cząsteczek) tworzą tzw. kaskadę krzepnięcie krwi – aktywując kolejne czynniki krzepnięcia. Suma tych działań przyczynia się do wytworzenia fibryny, czyli nierozpuszczalnej sieci długich włókien tworzących skrzep.

W drugiej fazie hemostazy dochodzi do strukturalnego wzmocnienia czopu płytkowego i usieciowienia struktury włókien. Struktura skrzepu się stabilizuje i nie jest tak podatna na uszkodzenia i zerwanie.

W tym momencie krwawienie ustępuje, a skrzep jako finalny efekt hemostazy pozwala zabliźnić uszkodzone naczynie, czy element skóry.

Kontrola zakrzepów

Wspominaliśmy też o kontroli zakrzepów – jest to bardzo ważna funkcja hemostazy.

Zachodzi bowiem proces fibrynolizy, czyli rozpuszczania fibryny (długich włókien skrzepowych). Właściwie fibrynoliza zachodzi stale w całym organizmie i kontroluje tym samym prawidłowy przepływ krwi.

Kontrola zakrzepu jak wiadomo jest bardzo ważna dla życia pacjenta i nie bez powodu po licznych urazach podaje się leki na rozrzedzenie krwi.

Na czym polega uwalnianie cząsteczek aktywujących i jak przyczynia się do agregacji płytek krwi

W procesie hemostazy trombocyty zawierające różne rodzaje cząstek uwalniają swoją zawartość ziarnistości. Ziarnistość dzielimy na ziarnistości α (alfa) i ziarnistości gęste.

Z ziarnistości gęstych uwalniane są:

Adenozyno-5′-difosfora (ADP),
serotonina.
jony wapnia,
jony magnezu,

Z ziarnistości α uwalniane są:

fibrynogen,
fibronektyna,
trombospondyna (TSP),
PDGF,
czynnik płytkowy 4 (PF4),
czynnik von Willebranda,
białko S,
czynnik V,
czynnik VIII.

Czynnikiem uwalniającym osocze bogatopłytkowe jest przede wszystkim ADP. Po dodaniu go płytki wiążą się ze sobą tworząc białe włókna. Kolejnymi ważnymi czynnikami uwalniania są: trombina, kolagen, kompleksy antygen-przeciwciało, adrenalina, serotonina, rozpuszczalna forma fibryny, endotoksyny. Z kolei niektóre czynniki, jak PDGF i trombospondyna nie są bezpośrednio zaangażowane w hemostazę.

Jak hemostaza zapobiega fibrynolizie (rozkładowi fibryny – skrzepu)?

Inhibitorem fibrynolizy jest prokarboksypeptydaza B – jest aktywowana przez trombinę (TAFI – thrombin activable fibrinolysis inhibitor).
TAFI niweluje proces fibrynolizy przez odszczepienie od fibryny C-końcowych reszt lizyny. Te cząstki ułatwiają wiązanie się plazminogenu i t-PA z fibryną, co powoduje jej rozkład i rozpuscza zakrzepy w krwi krążącej.

Kiedy dochodzi do tamowania krwawienia

Uszkodzenie naczyń krwionośnych powoduje uruchomienie rozmaitych czynników hemostazy zmierzających do zahamowania krwawienia oraz utrzymania przepływu krwi w obiegu, tak aby zapobiegać skrzepom. Zatem gdy uszkodzona zostanie ściana naczyń krwionośnych, uwalniany jest kolagen i substancje chemiczne z komórek śródbłonka, które aktywują płytki krwi. Dalszy proces jest już znany.

Innego rodzaju zaburzenia mogą mieć wpływ na utrzymanie hemostazy i tamowanie krwawień u pacjenta. Na przykład w przypadku skazy krwotocznej naczyniowej skłonność do krwawień wynika z nieprawidłowej budowy naczyń krwionośnych. Zaobserwujemy je dzięki krwawieniom skórno-śluzówkowym, drobnych wybroczynach na ciele.

Objawem tego mogą być grudkowe lub płaskie wykwity na skórze i błonach śluzowych pacjenta. Za ten problem odpowiada zmniejszona liczba płytek krwi, bądź zaburzenie ich funkcjonowania.

Zobacz też Zamiennik dla opatrunku Spongostan

Podsumowanie:

Krzepnięcie krwi zachodzi naturalnie dzięki procesom hemostazy. To procesy fizjologiczne zapobiegające utracie krwi spowodowanych uszkodzeniami naczyń krwionośnych. Jednym z ważniejszych czynników przyczyniających się do powstawania skrzepu jest przechodzenie fibrynogenu zawartego w osoczu w stan skrzepów – fibryny. Przyczynia się do tego głównie trombina.

Dobierz odpowiednie dla siebie opatrunki hemostatyczne

Zachęcamy do wyboru opatrunków hemostatycznych, które znacznie przyspieszają proces hemostazy. Mają one szczególne znaczenie podczas pracy zabiegowo-operacyjnej. Zmniejszają bowiem ryzyko większych krwotoków, pozwalają lepiej kontrolować krwawienie oraz w większości są wchłanialne i nieszkodliwe dla pacjentów. W przypadkach obfitych krwawień zapobiegają konieczności transfuzji.

Zobacz Opatrunki hemostatyczne