Hemostaza
Zobacz nasze Opatrunki hemostatyczne
Hemostaza to szereg procesów umożliwiających przepływ krwi w naczyniach. Nieodłącznym elementem jej działania jest oczywiście uraz tkanek, podczas którego krew wydostaje się poza obieg. Na tę okoliczność uruchamia się szereg czynników krzepnięcia, które dążą do prawidłowego przepływu krwi. W dodatku hemostaza odpowiada za hamowanie bardzo niebezpiecznych zakrzepów.
Krótko mówiąc pełni trzy główne funkcje:
- odpowiada za prawidłowy przepływ krwi
- pozwala tamować krwotoki
- zapobiega lub redukuje powstawanie zakrzepów podczas gdy krew przestaje płynąć.
Można ją porównać do ruchu kolejowego - kontrolerzy muszą czuwać nad bezpiecznym przepływem ruchu pociągów, ale w razie awarii albo bardziej niebezpiecznych zdarzeń reagować będą przez zamykanie zatamowanych odcinków i przekierowywanie ruchu. Jednocześnie wzywają jednostki naprawcze, aby udrożnić zator.
Jak dochodzi do hemostazy pierwotnej?
Hemostaza opiera się o trzy rodzaje naczyń: na układzie naczyniowym, płytkowym i osoczowym. Z tego powodu elementami hemostazy są m.in płytki krwi, układ krzepnięcia, układ fibrynolizy i ściany naczyń krwionośnych.
Natomiast aby zrozumieć jej proces, musimy podzielić ją na dwie fazy: pierwotna i wtórna, o czym zaraz będziemy szerzej pisać.
Nie chcemy tu też drobiazgowo omawiać wszystkich procesów i substancji biorących udział w procesie hemostazy. Skupimy się na ogólnym opisie zjawiska.
Aby wyzwolić działanie hemostatyczne najpierw dochodzi do skurczu, który mechanicznie blokuje ubytek krwi krążącej w ciele. Zredukowanie przepływu krwi idzie w parze z informacją od komórek śródbłonka naczyniowego, który sprowadza na pomoc kolagen, stanowiący warstwę barierową. Płytki krwi przyczepiają się do kolagenu, aktywują się i dochodzi do zmiany ich kształtu oraz uwolnienia ich zawartości.
Następnie hemostaza przechodzi w drugi etap - osoczowy. Rozmaite czynniki krzepnięcia (łącznie zbadano dotychczas 13 białkowych cząsteczek) tworzą tzw. kaskadę krzepnięcie krwi - aktywując kolejne czynniki krzepnięcia. Suma tych działań przyczynia się do wytworzenia fibryny, czyli nierozpuszczalnej sieci długich włókien tworzących skrzep.
W drugiej fazie hemostazy dochodzi do strukturalnego wzmocnienia czopu płytkowego i usieciowienia struktury włókien. Struktura skrzepu się stabilizuje i nie jest tak podatna na uszkodzenia i zerwanie.
W tym momencie krwawienie ustępuje, a skrzep jako finalny efekt hemostazy pozwala zabliźnić uszkodzone naczynie, czy element skóry.
Kontrola zakrzepów
Wspominaliśmy też o kontroli zakrzepów - jest to bardzo ważna funkcja hemostazy.
Zachodzi bowiem proces fibrynolizy, czyli rozpuszczania fibryny (długich włókien skrzepowych). Właściwie fibrynoliza zachodzi stale w całym organizmie i kontroluje tym samym prawidłowy przepływ krwi.
Kontrola zakrzepu jak wiadomo jest bardzo ważna dla życia pacjenta i nie bez powodu po licznych urazach podaje się leki na rozrzedzenie krwi.
Na czym polega uwalnianie cząsteczek aktywujących i jak przyczynia się do agregacji płytek krwi
W procesie hemostazy trombocyty zawierające różne rodzaje cząstek uwalniają swoją zawartość ziarnistości. Ziarnistość dzielimy na ziarnistości α (alfa) i ziarnistości gęste.
Z ziarnistości gęstych uwalniane są:
- Adenozyno-5′-difosfora (ADP),
- serotonina.
- jony wapnia,
- jony magnezu,
Z ziarnistości α uwalniane są:
- fibrynogen,
- fibronektyna,
- trombospondyna (TSP),
- PDGF,
- czynnik płytkowy 4 (PF4),
- czynnik von Willebranda,
- białko S,
- czynnik V,
- czynnik VIII.
Czynnikiem uwalniającym osocze bogatopłytkowe jest przede wszystkim ADP. Po dodaniu go płytki wiążą się ze sobą tworząc białe włókna. Kolejnymi ważnymi czynnikami uwalniania są: trombina, kolagen, kompleksy antygen-przeciwciało, adrenalina, serotonina, rozpuszczalna forma fibryny, endotoksyny. Z kolei niektóre czynniki, jak PDGF i trombospondyna nie są bezpośrednio zaangażowane w hemostazę.
Jak hemostaza zapobiega fibrynolizie (rozkładowi fibryny - skrzepu)?
Inhibitorem fibrynolizy jest prokarboksypeptydaza B - jest aktywowana przez trombinę (TAFI - thrombin activable fibrinolysis inhibitor).
TAFI niweluje proces fibrynolizy przez odszczepienie od fibryny C-końcowych reszt lizyny. Te cząstki ułatwiają wiązanie się plazminogenu i t-PA z fibryną, co powoduje jej rozkład i rozpuscza zakrzepy w krwi krążącej.
Kiedy dochodzi do tamowania krwawienia
Uszkodzenie naczyń krwionośnych powoduje uruchomienie rozmaitych czynników hemostazy zmierzających do zahamowania krwawienia oraz utrzymania przepływu krwi w obiegu, tak aby zapobiegać skrzepom. Zatem gdy uszkodzona zostanie ściana naczyń krwionośnych, uwalniany jest kolagen i substancje chemiczne z komórek śródbłonka, które aktywują płytki krwi. Dalszy proces jest już znany.
Innego rodzaju zaburzenia mogą mieć wpływ na utrzymanie hemostazy i tamowanie krwawień u pacjenta. Na przykład w przypadku skazy krwotocznej naczyniowej skłonność do krwawień wynika z nieprawidłowej budowy naczyń krwionośnych. Zaobserwujemy je dzięki krwawieniom skórno-śluzówkowym, drobnych wybroczynach na ciele.
Objawem tego mogą być grudkowe lub płaskie wykwity na skórze i błonach śluzowych pacjenta. Za ten problem odpowiada zmniejszona liczba płytek krwi, bądź zaburzenie ich funkcjonowania.
Podsumowanie:
Krzepnięcie krwi zachodzi naturalnie dzięki procesom hemostazy. To procesy fizjologiczne zapobiegające utracie krwi spowodowanych uszkodzeniami naczyń krwionośnych. Jednym z ważniejszych czynników przyczyniających się do powstawania skrzepu jest przechodzenie fibrynogenu zawartego w osoczu w stan skrzepów - fibryny. Przyczynia się do tego głównie trombina.
Dobierz odpowiednie dla siebie opatrunki hemostatyczne
Zachęcamy do wyboru opatrunków hemostatycznych, które znacznie przyspieszają proces hemostazy. Mają one szczególne znaczenie podczas pracy zabiegowo-operacyjnej. Zmniejszają bowiem ryzyko większych krwotoków, pozwalają lepiej kontrolować krwawienie oraz w większości są wchłanialne i nieszkodliwe dla pacjentów. W przypadkach obfitych krwawień zapobiegają konieczności transfuzji.
Zobacz Opatrunki hemostatyczne
Zrozum zagadnienie lepiej w innych materiałach: